De tienerjaren zijn ongelooflijk gevoelig en vormend. Het is een tijd waarin jongeren experimenteren, nieuwe dingen proberen, kritisch worden over de wereld om hen heen en leren wie ze zijn. Het is ook een tijd waarin emoties hoog oplopen: wanneer jongeren worden geconfronteerd met het “volwassen leven”, kunnen al de regels en culturele normen, de verborgen en expliciete verwachtingen van de samenleving en de druk en stress van de leeftijd zich manifesteren in de vorm van onbeheersbare emoties. Het kan moeilijk zijn om open te stellen en over gevoelens te praten, maar tegelijkertijd kan het pijnlijk zijn om emoties binnenin te houden als “opgekropt”. 

Daarom is het nodig om dit fenomeen in zijn complexiteit te begrijpen en aan te pakken: hoe drukken wij als volwassenen emoties uit? Wat hebben we geleerd van onze ouders, grootouders of de samenleving om ons heen? Welke culturele normen en dubbele standaarden zijn er aanwezig, afhankelijk van cultuur, leeftijd of geslacht? 

In dit hoofdstuk besteden we aandacht aan de wereld van emoties en gevoelens, want als we beter begrijpen hoe de samenleving menselijke gevoelens en emoties reguleert, kunnen wij als individuen minder afhankelijk worden van onderdrukkende mechanismen en meer macht en dus meer vrijheid krijgen om onszelf te uiten.

HOE?

De gevoelens die we ervaren, leveren ruwe gegevens over de wereld om ons heen die essentieel zijn voor hoe we functioneren: het is de manier waarop we beginnen betekenis te geven aan onze emoties, en het is cruciaal om ze te herkennen als neutrale signalen, niet als inherent goed of slecht. Gevoelens leiden ons om te overleven en te gedijen. Emoties richten onze aandacht en motiveren ons om een bepaalde handelwijze wel of niet te ondernemen. Daarom zijn ze allemaal essentieel voor ons welzijn. 

Hierbij zijn volwassenen en in het bijzonder opvoeders, leerkrachten en ouders niet alleen geen voorbeelden, maar vooral bruggen: door middel van non-formele methodiek is het mogelijk om te delen en samen te leren, ongeacht leeftijd, geslacht, bekwaamheid en culturele achtergrond; om actief luisteren te trainen zonder mening of oordeel, en om te leren hoe we ons meer bewust kunnen worden van wat ons lichaam ons vertelt: hoe reageren we, hoe drukken we pijn, vreugde, woede en liefde uit? Kunnen we alle emoties benoemen of classificeren? Deze vaardigheden kunnen jongeren helpen om zich met meer bewustzijn, meer begrip en minder oordeel te verhouden tot hun eigen gevoelens en die van anderen, om een algeheel welzijn en een gezondere communicatie met de wereld om hen heen te bereiken.